व्हिटॅमिन सी ची कमतरता - Vitamin C Deficiency in Marathi

व्हिटॅमिन सी ची कमतरता म्हणजे काय?

व्हिटॅमिन सी ॲस्कॉर्बिक ॲसिड म्हणून देखील ओळखले जाते.हे लिंबू, संत्रा इत्यादि सारख्या आंबट फळांमध्ये आढळते. शरीरात व्हिटॅमिन सी च्या कमततेमुळे स्कर्व्ही नावाचा जीवघेणा रोग होऊ शकतो. व्हिटॅमिन सीला फर्स्ट लाइन अँटीऑक्सीडेंट म्हणून ओळखले जाते म्हणजे ते शरीरातील हानिकारक ऑक्साइड काढून टाकते. व्हिटॅमिन सीच्या कमतरतेचा धोका एकटे राहणारे, वयस्क व्यक्ती, मानसिक रुग्ण, बेघर आणि खाद्यान्न फॅडिस्ट लोकांना जास्त असतो.

याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

• अशक्तपणा.
• स्नायूतील वेदना.
• सांधे दुखी.
• ॲनिमिया.
• सूज.
• धाप लागणे.
• त्वचेअंतर्गत रक्तस्त्राव.
• दातांची हानी आणि तोंड/जीभेवर फोड.
• हिरड्यांना सूज.
• जखम सुधारण्याकरता अकार्यक्षम.
• लहान मुलांमध्ये चिडचिडेपणा आणि चिंता.

याची मुख्य कारणं काय आहेत?

• व्हिटॅमिन सी कमी प्रमाणात घेणे.
• ताप.
• जुलाब.
• धूम्रपान.
• हायपरथायरॉईडीझम.
• आयर्नची कमतरता.
• सर्दी/उष्णतेचा विकार.
• शस्त्रक्रिया.
• भाजणे.
• प्रथिनांची कमतरता.
• दारू किंवा ड्रगचे व्यसन.
• वृध्दापकाळ.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात?

• वैद्यकीय इतिहास आणि कौटुंबिक इतिहासाचा तपशील घेतल्यानंतर डॉक्टर त्वचेवर चिकटपणा आणि हिरड्यांमधील रक्तस्त्राव पहाण्यासाठी चाचण्या करतील.
• संपूर्ण रक्त पेशीगणना/ ब्लड काउंटसह स्कर्व्हीची पुष्टी करण्यासाठी डॉक्टर व्हिटॅमिन सी च्या पातळीची तपासणी करू शकतात.
• रक्तस्त्राव थांबविण्यासाठी लागणारा वेळ आणि शरीरातील हेमोग्लोबिनची स्थिती ओळखण्यासाठी संपूर्ण रक्त तपासणी केली जाते.
• लहानपणापासूनचे स्कर्व्ही तपासण्यासाठी जांघेच्या हाडांसारख्या मोठ्या हाडांचा एक्स-रे केला जातो.
• इतर रोगांची शक्यता फेटाळण्यासाठी फिजिशियन अस्थिमज्जा बायोप्सी देखील करू शकतात.
• एक्स-रे ने पर्याप्त माहिती मिळत नसेल केवळ तेव्हाच एमआरआय(MRI) केला जातो.

उपचारः

• व्हिटॅमिन सी बदलण्याची पद्धत ही निवड आहे. उपचारांच्या 2 आठवड्यांच्या आत लक्षणे निराकरण करण्यास प्रारंभ करतात.
• ॲस्कोरबिक ॲसिडयुक्त रस : संत्रा आणि लिंबाचा ताजा रस शरीरात व्हिटॅमिन सीच्या जागी बदलण्यास मदत करतात. व्हिटॅमिन सीमध्ये समृद्ध असलेले अन्न ब्रोकोली, हिरवी ढोबळी मिरची, पालक, टोमॅटो, बटाटा, फ्लॉवर आणि कोबी यामुळे व्हिटॅमिन सी ची पातळी राखण्यात मदत होते.
• व्हिटॅमिन सी च्या चघळण्याच्या गोळ्या बाजारात सहज उपलब्ध आहेत आणि स्कर्व्ही (व्हिटॅमिन सीची कमतरता)  उपचारांमध्ये प्रभावीपणे मदत करतात.

1. Joris R. Delanghe et al. Vitamin C deficiency: more than just a nutritional disorder. Genes Nutr. 2011 Nov; 6(4): 341–346. PMID: 21614623
2. Fain O. Vitamin C deficiency. Rev Med Interne. 2004 Dec;25(12):872-80. PMID: 15582167
3. Valerio E. Scurvy: just think about it.. J Pediatr. 2013 Dec;163(6):1786-7. doi: 10.1016/j.jpeds.2013.06.085. Epub 2013 Sep 5. PMID: 24011760
4. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Vitamin C.
5. Linus Pauling Institute [Internet]. Corvallis: Oregon State University; Vitamin C.
6. Healthdirect Australia. Vitamin C. Australian government: Department of Health