తీవ్ర ప్రక్రియ అఘాతం (అనాఫిలాక్టిక్ షాక్) - Anaphylactic Shock in Telugu

తీవ్ర ప్రక్రియ లేక అనాఫిలాక్టిక్ షాక్ అంటే ఏమిటి? What is anaphylactic shock?

మన శరీరంలో ఏర్పడే తీవ్రమైన దుష్ప్రభావ ప్రతిచర్య (అలెర్జీ ప్రతిచర్య)నే “తీవ్ర ప్రక్రియ అఘాతం” లేదా అనాఫిలాక్సిస్ షాక్ అంటాం. ఇది ప్రాణాంతకమయినది. దుష్ప్రభావం కల్గించే పదార్థానికి శరీరం లోనైనప్పుడు వెంటనే కల్గెడి తీవ్ర ప్రతిచర్య. దుష్ప్రభావం కల్గించే పదార్థాల్లో వేరుశెనగ లేదా తేనెటీగచే కుట్టబడడం ఉన్నాయి. దుష్ప్రభావకారక పదార్థానికి ఓ వ్యక్తి లోనైనపుడు ఆ వ్యక్తిలోని రోగనిరోధక వ్యవస్థ జాగరూకమై అలెర్జీ కారకాన్ని ఎదుర్కొంటుంది. అలా ఎదుర్కొంటున్నపుడు, రోగనిరోధక వ్యవస్థ ప్రతిస్పందనగా పెద్ద పరిమాణంలో రసాయనాలను వెలువర్తిస్తుంది. ఇందుకు ప్రతిస్పందనగా శరీరంలో రక్తపోటు అకస్మాత్తుగా పడిపోతుంది (హైపోటెన్షన్). ఇది నాశిక శ్వాసమార్గాలను నిర్బంధించి శ్వాసాడకుండా చేస్తుంది. సరైన సమయంలో వెంటనే చికిత్స చేయకపోతే, ఇది ప్రమాదకరమైన “తీవ్ర ప్రక్రియ” (అనాఫిలాక్టిక్ షాక్) గా పిలువబడే షాక్ స్థితికి లేదా అఘాత స్థితికి దారితీస్తుంది.

తీవ్ర ప్రక్రియ అఘాతం ప్రధాన సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు ఏమిటి? 

తీవ్ర ప్రక్రియ అఘాతం (అనాఫిలాక్టిక్ షాక్) సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు:

• అల్ప రక్తపోటు (Low blood pressure)
• తల తిప్పుడు (కండ్లు తిరగడం) లేదా మూర్ఛ (ఫీలింగ్) వచ్చే భావన
• బలహీనమైన మరియు వేగవంతమైన నాడీ స్పందన (పల్స్)
• అతిసారం, వికారం మరియు / లేదా వాంతులు
• వాపుతో కూడిన గొంతు మరియు నాలుకతో పాటు నాశిక శ్వాసరంధ్రాల నిర్బంధం, తద్వారా శ్వాస కష్టాలు మరియు గురక (శ్వాసలో విజిల్ ధ్వని లేదా గలగలమనే శబ్దం)
• కొన్ని దుష్ప్రభావాలు లేక తెలియని కారణాలవల్ల తీవ్రమైన దద్దుర్లు (hives or urticaria) మరియు చర్మం కలిగించే ప్రతిచర్యలు, వీటి కారణంగా నవ, దద్దుర్లు లేక ఓట్లతో కూడిన చర్మం.

తీవ్ర ప్రక్రియ అఘాతం(అనాఫిలాక్టిక్ షాక్) యొక్క ప్రధాన కారణాలు ఏమిటి?

రోగనిరోధక వ్యవస్థ ద్వారా విదేశీ కణాలపై ఉత్పత్తి చేయబడే ప్రతిరోధకాలు శరీరాన్ని హాని నుండి రక్షిస్తాయి గనుక అవి చాలా ముఖ్యమైనవి. ఏదేమైనా, కొందరు వ్యక్తులలో, ప్రతిరక్షక వ్యవస్థ యొక్క రోగనిరోధక వ్యవస్థ యొక్క మితిమీరిన ప్రతిచర్య వలన అలెర్జీ ప్రతిచర్యలు హానిచేయని పదార్ధాల్లాగా  కనిపిస్తాయి. సాధారణంగా, అలెర్జీ ప్రతిచర్యలు ప్రాణాంతకం కానివి, అయితే తీవ్రమైన సందర్భాల్లో అవి తీవ్రప్రతిచర్యకు (అనాఫిలాక్సిస్కు) కారణమవుతాయి.

తీవ్ర ప్రక్రియ (అనాఫిలాక్సిస్) యొక్క సాధారణ కారణాలు:

• ఓవర్ ది కౌంటర్ నొప్పి నివారిణులు, యాంటీబయాటిక్స్, యాస్పిరిన్ మరియు ఇతరవాటితో సహా అనేక మందులు
• ఇమేజింగ్ పరీక్షల సమయంలో ఇంట్రావీనస్ (IV) కాంట్రాస్ట్ డైస్ యొక్క ఉపయోగం
• తేనెటీగలు, అగ్ని చీమలు, పసుపు జాకెట్లు, కందిరీగలు మరియు కందిరీగలు నుండి కుట్టడం
• రబ్బరు పాలు

పిల్లలలో తీవ్రప్రక్రియ (అనాఫిలాక్సిస్) యొక్క సాధారణ కారణాలు:

ఆహార అలెర్జీతో సహా ఇంకా చిన్నపిల్లల్లో అలెర్జీకి కారణమయ్యేవి:

• పాలు
• చేపలు మరియు గుల్లలు/షెల్ల్ఫిష్
• వేరుశెనగ
• చెట్టు గింజలు

అనాఫిలాక్సిస్ అసాధారణమైన కొన్ని కారణాలు ఉన్నాయి

• జాగింగ్ వంటి ఏరోబిక్ వ్యాయామం
• కొన్ని ఆహార పదార్థాల వినియోగం తర్వాత వ్యాయామం చేయడం
• వేడి, తేమ లేదా చల్లని వాతావరణంలో వ్యాయామం చేయడం
• కొన్నిసార్లు తీవ్ర ప్రక్రియ (అనాఫిలాక్సిస్)కు కారణం తెలియదు; ఇలాంటిదాన్ని “ఇడియోపథిక్ అనాఫిలాక్సిస్” అని పిలుస్తారు.

తీవ్ర ప్రక్రియ అఘాతం ఎలా నిర్ధారించబడుతుంది మరియు దీనికి చికిత్స? 

వైద్యుడుచే మీనుండి ఓ సాధారణ వైద్య చరిత్రను అడిగి తెలుసుకుంటారు. అలెర్జీ ప్రతిచర్యల యొక్క మునుపటి అనుభవాల గురించి మిమ్మల్ని వివరంగా తెలుపమని వైద్యులు అదిగుతారు. అలెర్జీ మూలాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, పైన చెప్పిన కారణాలను కలిగి ఉన్న ప్రతి అలెర్జీ మూలం గురించి మీరు వైద్యుడిచే అడగబడతారు. అంతేకాక, రోగ నిర్ధారణను నిర్ధారించడానికి, ఒక ఎంజైమ్ (ట్రిప్టేస్) యొక్క కొలతలో సహాయపడే ఒక రక్త పరీక్షను డాక్టర్ ఆదేశిస్తారు; తీవ్రప్రక్రియ (అనాఫిలాక్సిస్) తర్వాత ఆ స్థాయి మూడు గంటల వరకు పెరిగినట్లు భావిస్తున్నారు. అలెర్జీ ట్రిగ్గర్ పరీక్షల్లో వివిధ చర్మ లేదా రక్త పరీక్షలు ఉంటాయి.  

ఒక తీవ్రప్రక్రియ (అనాఫిలాక్టిక్) దాడిలో, లక్షణాల యొక్క తీవ్రతను నివారించడానికి తక్షణ మరియు సత్వర చర్య అవసరం. నాడిని పరీక్షించండి, (బలహీనమైనది లేదా వేగవంతమైనది గావచ్చు), చర్మం (పేలవమైన, చల్లని లేదా బంక గల్గినదై ఉండచ్చు), శ్వాస తీసుకోవడంలో కష్టపడుతున్నారేమో  చూడండి, స్పృహ కోల్పోవడం, గందరగోళానికి గురవడం వంటి లక్షణాలకు తక్షణ వైద్య శ్రద్ధ అవసరం. శ్వాస, గుండె-లయ-సంబంధ (శ్వాస లేదా హృదయ స్పందనల విరమణ సమస్య ) సమస్యలున్నా వ్యక్తులలో, కార్డియోపల్మోనరీ రియుసిటిటేషన్ (సిపిఆర్) ను మందులతో పాటు అందించబడుతుంది, అవి:

• ఎపినాఫ్రిన్ (ఆడ్రినలిన్) అలెర్జీకి శరీర స్పందనను తగ్గిస్తుంది
• శ్వాస సులభతరం చేయడానికి ఆక్సిజన్
• ఇంట్రావీనస్ (IV) యాంటిహిస్టామైన్లు మరియు కోర్టిసోన్ల వాడకంతో వాయు మార్గాల్లో వాపు తగ్గుతుంది; తద్వారా శ్వాస సులభంగా ఆడుతుంది.
• శ్వాస లక్షణాలను అల్బుటెరోల్ లేదా ఇతర బీటా-అగోనిస్టుల వాడకం ద్వారా ఉపశమనం చేస్తారు
• అత్యవసర పరిస్థితుల్లో, రోగిని కాళ్లు - చేతులు చాపుకుని పడుకునేలా చేసి, ఒక ఎపినిఫెరిన్ ఇంజెక్షన్ను ఆటోఇంజెక్టర్ (సిరంజీ మందుల్ని ఏకమోతాదులోపంపిణీ చేసే సూది కలయికతో కూడిన సిరింజి) ఉపయోగించి ఇపిన్ఫ్రిన్ ఇంజెక్షన్ను ఇవ్వాలి. ఇది అనాఫిలాక్టిక్ షాక్ యొక్క లక్షణాలను మరింత తీవ్రతరం కాకుండా ఆపు చేస్తుంది.
• దీర్ఘ-కాల చికిత్సలో రోగనిరోధక (ఇమ్యునోథెరపీ) చికిత్స  ఉంటుంది, ఇది అలెర్జీ షాట్ల శ్రేణిని కలిగి ఉంటుంది. ఈ మందుల షాట్లను తీవ్రప్రక్రియ (Anaphylactic shock) కు కారకమైన క్రిమి కుట్టకా (insect stings) లకు ఇవ్వబడుతుంది. ఈ మందుల షాట్లు శరీరం యొక్క అలెర్జీ స్పందనను తగ్గించడానికి సహాయపడుతుంది. ఇది భవిష్యత్తులో తీవ్ర ప్రతిఘటనను నివారించడంలో సహాయపడుతుంది.

1. Ministry of Health, Israel. Anaphylactic reaction. State of Israel
2. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Anaphylactic shock
3. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Anaphylaxis
4. Department of health. Anaphylaxis. Government of Western Australia[internet].
5. Better health channel. Department of Health and Human Services [internet]. State government of Victoria; Anaphylaxis