वरील वायुमार्गातील अडथळा - Upper Airway Obstruction in Marathi

वरील वायुमार्गातील अडथळा म्हणजे काय?

वरील वायुमार्गातील कोणत्याही भागातील अडथळ्यास वरील वायुमार्गातील अडथळा असे म्हणतात. श्वसन मार्ग म्हणजेच नाकापासून ते स्वरयंत्रापर्यंतचा भाग, अरूंद किंवा बंद होणे म्हणजे वरील वायुमार्गातील अडथळा. याचा परिणाम घसा, श्वसननलिका आणि कंठावर होतो. वरील वायुमार्गातील अडथळा श्वसनात समस्या निर्माण करतो.

याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

वायूमार्गातीर अडथळ्याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे पुढीलप्रमाणे आहेत:

• घरघरणे.
• चोंदणे.
• श्वास घेण्यात अडचण.
• ब्लॅकआऊट किंवा भोवळ येणे.
• सायनॉसिस (त्वचेवर निळा रंग येणे).
• मानसिक गोंधळ.

याची मुख्य कारणं काय आहेत?

वरील वायुमार्गातील अडथळ्याचे मुख्य कारणं पुढीलप्रमाणे आहेत:

• रसायनांमुळे भाजणे किंवा प्रतिक्रिया.
• शेंगदाणे, मधमाशी दंश किंवा औषधोपचार जसे की अँटिबायोटिक्स (पेनिसिलीन) यांसारख्या ॲलर्जिक प्रतिक्रिया.
• वरील श्वसनमार्गात किंवा त्यास लागून भागात इजा होणतीव्रीव दम्याचा अटॅक.
• स्ट्रायचेनची विषबाधा.
• एपिग्लोटायटिस (एपॉग्लॉटिसचा जिवाणूजन्य संसर्ग).
• स्वर रज्जूशी संबंधित संबंधित समस्या.
• बेशुद्ध होणे किंवा मुर्छित होणे. हे जीभ मध्ये येऊन वायुनलिकेच्या प्रवेशमार्गात अडचण आल्याने होते.
• संसर्ग.
• घश्याचा कर्करोग.
• खोकला (श्वसन रोग).
• रीट्रोफॅरिंगल फोड (घश्याच्या मागील बाजूस पस चा संचय होणे).

याचे निदान व उपचार कसे केले जातात?

डॉक्टर वायुमार्ग तपासण्यासाठी शारीरिक तपासणी करतात. ते उच्च वायुमार्गातील अडथळ्यांचे कारण शोधण्यासाठी तुमचा वैद्यकीय इतिहासही तपासू शकतात.

काही वेळा डॉक्टर वरीर वायुमार्गातील अडथळ्यांचे कारण निश्चित करण्यासाठी लॅरिंगोस्कॉपी, ब्रॉंकोस्कॉपी किंवा एक्स-रे काढण्यास सुचवतात.

वरील वायुमार्गातील अडथळ्याच्या कारणांनुसार पुढील उपचार पद्धती वापरल्या जातात:

• श्वास घेण्यास मदत करण्यासाठी गळ्यातून वायुनलिकेत एंडोट्रॅकिअल ट्यूब टाकणे.
• ट्रेकोस्टोमी किंवा क्रिकोथ्रायटॉमी: यामध्ये मानेचा भाग हवेसाठी उघडला जातो.
• छातीचे कम्प्रेशन, मॅन्युअल एक्सट्रॅक्शन पोटाला दाबून द्वारे वायुनलिकेत अडथळा आणणारे अन्नपदार्थ किंवा बाह्य कण काढून टाकणे.

उपचार पद्धतीची निवड डॉक्टरांच्या निरीक्षणावर आणि वायुमार्गात अडथळा आणणाऱ्या कारणावर आणि आवश्यक असलेल्या प्रगत वायुमार्गाच्या पद्धतींचा उपयोग करण्यासाठी उपलब्ध मदतीवर अवलंबून असते.

1. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Blockage of upper airway.
2. Linscott MS,Horton WC. Management of upper airway obstruction. Otolaryngol Clin North Am. 1979 May;12(2):351-73. PMID: 460879
3. Brady MF, Burns B. Airway Obstruction. [Updated 2018 Nov 14]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2019 Jan-.
4. Victorian Agency for Health: Government of Victoria [Internet]; Stridor - upper airway obstruction in neonates.
5. Pietermaritzburg Department of Paediatrics: KwaZulu-Natal Department of Health; Upper Airway Obstruction.