रक्तदाब कमी - Low Blood Pressure (Hypotension) in Marathi

अधिकतर लोकांमध्ये, दाबामध्ये साधारण घसरण तात्कालिक असते आणि त्याची कोणतीच लक्षणे नसतात किंवा थोडीफार घेरी येऊ शकते. तथापी, रक्तदाब वारंवार कमी होणें किंवा गंभीर लक्षण म्हणजे आरोग्यासाठी धोक्याची घंटा आहे. निम्न रक्तदाबाची चिन्हे किंवा लक्षणे पुढीलप्रमाणे:

• घेरी (चक्कर) येंणें
• डोके खूप हलके वाटणे.
• नजर धुळसर होणे.
• थकवा.
• नीट उभा राहता न येणे.
• अशक्तपणा.
• थंड आणि शुष्क त्वचा
• बेशुद्ध होणे

रक्तदाब लक्षणीय घसरल्यास, जिवाला धोका असतो आणि त्या परिस्थितीला धक्का म्हणतात. अशा वेळेस, चिन्हे आणि लक्षणे वेगळी आणि अधिक गहन असतात. ती पुढीलप्रमाणे आहेत:

• भ्रम (वयस्कर व्यक्तींमध्ये अधिक गहन).
• श्वसन जलद आणि ठिसूळ होते. (अधिक वाचा – श्वास छोटा होणे)
• नाडी कमजोर व जलद असते
• कातडी पिवळी, थंड आणि शुष्क पडते.

धक्का सामान्यपणें आपत्कालीन परिस्थिती असून त्याला योग्य उपचाराची गरज असते.

सामान्यपणे, निम्न रक्तदाब लक्षात येत नाही किंवा मोठी होतील अशीलक्षणें दिसत नाहीत किंवा सौम्य लक्षणे दिसतात. म्हणून त्याला उपचार करणें लागत नाही. तथापी, लक्षणे निरंतर दिसल्यास आणि काही अंतर्निहित कारण असल्यास, त्या अंतर्निहित कारणाला जाणून घेणें आणि त्याचे उपचार केल्याने समस्येचा समाधान होतो. निम्न रक्तदाब एखाद्या विपरीत औषधोपचारामुळे होत असल्यास, औषध बदलल्याने किंवा त्याची मात्रा बदलल्याने परिस्थितीवर नियंत्रण मिळवता येते.

अल्पतणावाचे कारण अस्पष्ट असल्यास, उपचाराचे उद्देश रुग्णाचे रक्तदाब उंचावणें आणि सांभाळणें आणि साहजिकच चिन्हे व लक्षणे कमी करणे असे असते. याकरिता सामान्य देऊ घातलेले निर्देश याप्रमाणें:

• अधिक मीठ घेणें
  याने रक्तातील तरळ पदार्थाची पातळी वाढते आणि रुग्णाच्या रक्ताचा दाब उंचावतो.
• अधिक तरळ पदार्थ घेणें
  मिठाप्रमाणें यानेसुद्धा रुग्णाच्या रक्तातील तरळ पदार्थाची पातळी वाढते आणि रुग्णाच्या रक्ताचा दाब उंचावतो.
• तुमच्या डॉक्टरांनी लिहून दिलेली औषधे घेणें
  तुमचे डॉक्टर विशिष्ट औषधे, उदा. फ्लूड्रोकोर्टिसोन किंवा माइडोड्रीन लिहू शकतात, ज्याने रुग्णाच्या रक्ताचा दाब वाढण्यास मदत होते.याचा वापर साधारणपणें निरंतर ऑर्थोस्टेटिक अल्पतणावामध्ये होतो.
• कंप्रेशन किंवा स्टॉकिंग घालणें
  कंप्रेशन किंवा स्टॉकिंग घातल्याने तुमच्या पिंजराला संकुचित ठेवतात. कंप्रेशन आणि स्टॉकिंग  रक्ताभोवती जमतात, आणि या कंप्रेशनमुळे रक्त तिथे थांबत नाही. शरिरात रक्त संचार करत राहतो आणि रुग्णाच्या रक्ताचा दाब उंचावतो.

रक्तदाब म्हणजे रक्तनलिकांच्या भिंतीवर रक्ताद्वारे पाडलेला दाब. दाब हृदयगतीचे ठोके पडण्याच्या वेळी रक्ताने पाडलेल्या  बळामुळे असते. रक्त हृदयाच्या आत जातेवेळी अधिक (सिस्टॉलिक प्रेशर) आणि हृदयाच्या निःश्वासाच्या वेळी सामान्यतः कमी असते (डायस्टॉलिक प्रेशर). रक्तदाबाचे माप स्फायग्मोमॅनोमीटर नावाच्या एक उपकरणाद्वारे होते. एका वयस्काचे सामान्य रक्तदाब 120 (सायस्टोलिक)/80 (डायस्टोलिक) mm/Hg असते.

निम्न रक्तदाब म्हणजे अल्पतणाव. ती रक्तदाब ९०/६० mm/Hg किंवा कमी, एवढे घसरेल अशी परिस्थिती असते. काही लोकांना घेरी (चक्कर) किंवा बेशुद्धी येते, पण ते गंभीर असल्यास, रुग्णाच्या जिवाला घातक असू शकते.

निम्न रक्तदाब निर्जलीकरण यापासून गंभीर शस्त्रक्रियासंबंधी किंवा वैद्यकीय असलेल्या अनेकविध परिस्थितींमुळे असू शकते. याचे उपचार काही अंतर्भूत कारण असल्यास, त्यावर केंद्रित असते. म्हणून, अल्पतणावाचे कारण शोधून काढणें त्याच्या यशस्वी उपचाराचा पहिला पाऊल असतो.मग, निम्न रक्तदाब कशामुळे होतो? आम्ही त्याला कसे सामोरे जाऊ शकतो? निम्न रक्तदाबाबद्दल जाणून घेण्यासाठी पुढे वाचत रहा.