Download App
टार्डिव्ह डिस्केनेसिया म्हणजे काय?
टार्डिव्ह डिस्केनेसाया(टीडी) हा एक क्वचित आढळणारा आजार अआहे. यामध्ये नैराश्य, स्किझोफेनिया आणि इतर मानसिक आजारांवरील उपचारात्मक अँटिसायकॉटिक औषधांमुळे स्नायूंच्या अनैच्छिक हालचाली होतोत. यामध्ये चेहऱ्याच्या, वरील व खालच्या अंगाच्या स्नायूंवर परिणाम होतो. एकदा टीडी झाला तर तो कायमस्वरूपी असतो पण सौम्य स्वरूपातील इतर अँटिसायकॉटिक औषधांच्या साहाय्याने त्याची तीव्रता कमी करता येते.
याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?
टी डी सामान्यतः प्रभावित स्नायूंच्या झटपट हालचालींच्या माध्यमातून दिसून येतो. इतर काही लक्षणांमध्ये पुढील लक्षणांचा समावेश होतो:
- जीभ टाळूला चिकटणे.
- डोळ्यांची वेगाने उघडझाप होणे.
- ओठ स्मॅक करणे किंवा पकर करणे.
- आठ्या पाडणे.
- जीभ जोरात थरथरणे.
- गाल फुगणे.
- पियानो वाजवल्याप्रमाणे बोटांच्या हालचाली.
- पाय वाजवणे.
- बोटांची फडफड होणे.
- स्वे करणे.
याची मुख्य कारणं काय आहेत?
आपल्या मेंदूमध्ये तांत्रिक पेशींमधील संवादासाठी डोपामाईन नामक न्यूरोट्रान्समीटर सोडले जातात. जेव्हा पेशींमधील डोपामाईनची पातळी कमी होते तेव्हा हाताच्या झटपट हालचाली होऊ लागतात. स्किझोफ्रेनिया, सायकॉसिस, द्विध्रुवीय विकार यांच्या उपचारास वापरल्या जाणाऱ्या औषधांमुळे आणि इतर काही परिस्थितींमुळे मेंदूतील डोपामाईन ची पातळी कमी होते. या अँटी सायकॉटिक्सचा तीन महिन्यांपेक्षा जास्त वापर केल्याने मेंदूतील डोपामाईनच्या संवेदनशीलतेची पातळी वाढून टीडी होतो.
याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात?
टीडी चे लक्षणे हळूहळू सुरु होतात किंवा ते औषधे बंद केल्यानंतरच दिसू लागतात, त्यामुळे टीडी चे निदान करणे कठीण असते. नियमित तपासणी आणि शारीरिक परीक्षण, विशेषतः अँटी सायकॉटिक औषधे बंद केल्यांनतर निदान होते. काही रक्त चाचण्या जसे कि व्हिटॅमिन बी 12 ची पातळी, होमिओसिस्टिनची पातळी याचबरोबर सीटी स्कॅन आणि एमआरआय स्कॅन द्वारे झटपट हालचालींना कारणीभूत असलेले इतर आजारही लक्षात येतात.
टीडी चे झटपट हालचालींसारखे लक्षणे एकदा विकसित होऊ लागल्यास ते रिव्हर्स होणे किंवा थांबवणे कठीण असते. टीडी लवकर लक्षात आल्यास अँटिसायकॉटिक सारख्या औषधांचे प्रमाण कमी करून किंवा ते बंद करून लक्षणांची तीव्रता कमी करता येऊ शकते. एफडीए ने मंजूर केलेल्या व्हॅलबेनाझिन आणि डिटेट्राबॅनाझिन या औषधांची मेंदूतील डोपामाईनची पातळी संतुलित राखण्यास आणि हालचाली कमी करण्यास मदत होऊ शकते. गंभीर प्रकारणांमध्ये हालचालींवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी गहन मस्तिष्क उत्तेजन (डीबीएस) ने उपचाराचा प्रयत्न केला जाऊ शकतो.
