कोरडा खोकला - Dry Cough in Marathi

कोरडा खोकला काय आहे?

खवखव करणारा खोकला ज्यामध्ये कफ तयार होत नाही अशा खोकल्याला कोरड्या खोकला असे म्हटले जाते. हे सामान्यत: घश्यात मुंग्यांशी संबंधित असतो.

याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

कोरड्या खोकल्याचे चिन्हे आणि लक्षणे खालील प्रमाणे आहेत:

• धाप लागणे.
• ताप आणि थंडी.
• घसा दुखणे.
• रात्रीच्या वेळेस घाम.
• वजन कमी होणे.
• व्यायाम सहन करणे कमी होणे (थकवा वाढणे).
• श्वास घेताना शिट्टी सारखा आवाज होणे.
• छातीत जळजळ होणे.
• गिळायला त्रास होणे.

याची मुख्य कारणं काय आहेत?

कोरडा खोकला होण्याची प्रमुख कारणे:

• विषाणूजन्य आजार (सर्दी, फ्लू [इन्फ्लुएंझा] किंवा पोस्ट-व्हायरल किंवा नंतर संसर्गजन्य खोकला [ज्यामध्ये विषाणूजन्य खोकला आठवडाभर झाला होता]).
• दमा.
• डांग्या खोकला.
• लॅरेन्क्स (लॅरिन्जायटिस) किंवा विशिष्ट प्रकारचे फुफ्फुसांचे रोग (मध्यवर्ती फुफ्फुसाचा रोग) च्या सूज येते.
• धुम्रपान.
• पराग ज्वर (हे फीव्हर) (गवत ताप, पाळीव प्राण्यांच्या कर्कश, परागक किंवा धूळ यांसारख्या ॲलर्जन्सच्या इनहेलेशनमुळे) किंवा इनहेल्ड विदेशी शरीर, जे बाळ आणि मुलांमध्ये सामान्य आहे.
• औषधीय साइड इफेक्ट्स (उच्च रक्तदाब साठी अँजिओटेन्सिन-रूपांतर-एंजाइम [एसीई] अवरोधक).
• गॅस्ट्रो-ओसोफागेयल रीफ्लक्स किंवा पोस्ट-नासल ड्रिप (नाक किंवा मानेच्या साखळीवरील सांडपाणी काढून टाकणे).
• घोरणे आणि अडथळा आणणारी झोप ॲपने.

     कोरड्या खोकल्यातील कमी सामान्य कारणेः

• हृदयविकाराचा झटका.
• फुफ्फुसेचे कर्करोग.
• फुप्फुसांमध्ये रक्ताच्या गुठळ्या (फुफ्फुसे रक्तवाहिनीत ढकलली गेलेली व रक्त प्रवाहास अडथळा).

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात?

सुरुवातीला, आपला डॉक्टर खोकला आणि इतर कोणत्याही लक्षणांचा तपशीलवार इतिहास घेतील, त्यानंतर शारीरिक तपासणी केली जाईल. इतिहासाच्या आधारावर, व्यक्तीचे वय आणि परीक्षेत निष्कर्ष काढतांना, चिकित्सक अशा चाचण्यांचा सल्ला दिला जाईल ज्यामध्ये खालील गोष्टीचा समावेश असेल:

• ॲलर्जी टेस्ट.
• छातीचा एक्स-रे.
• गळयाचा थर (आपल्या गळ्याच्या मागून एक नमुना गोळा केला जातो आणि नमुना तपासण्यासाठी पाठवला जातो).
• फुफ्फुसे कार्य चाचण्या.

     कोरड्या खोकल्याचा उपचार त्याच्या कारणीभूत घटकांवर अवलंबून असतात (उदा. विषाणूजन्य संसर्गामुळे होणारा खोकला स्वयं-मर्यादित असतो आणि एक किंवा दोन आठवड्याच्या आत आपोआप बरा होतो). कोरडा खोकला बरा होण्यासाठी विविध उपाययोजना खालील प्रमाणे आहेत:

• मध घश्याला एक थर देते आणि घश्याला आराम देते आणि कोरडा खोकला बरा होण्यास मदत करते.
• भरपुर प्रमाणात पाणी प्यावे (उबदार मटनाचा रस्सा, चहा इ.).
• मिठाच्या पाण्याने गुळण्या केल्याने सर्दी अणि लाल झालेल्या घश्याला आराम पडतो.
• काही औषधे बंद करणे (एसीई इनहिबिटर्स, बीटा ब्लॉकर्स) ज्याने कोरडा खोकला होऊ शकतो आणि डॉक्टरांशी सल्लामसलत केल्यानंतर इतर औषधे बदलणे.
• सतत पाण्याचे घोट घेत राहण्याने खोकला कमी होतो.
• खोकला स्रायंटंट्स (लोज्जेन्ग्स (जीवाणूजन्य असलेले) किंवा द्रव किंवा लिक्कटस [खोकला मिश्रण] म्हणून उपलब्ध होते) ज्यामुळे खोकला कमी होतो:
  • फॉल्कोडाइन.
  • डेक्स्ट्रोमेथोरफान.
  • कोडेन.
  • डिहाइड्रोकोडाईन.
  • पेंटोक्वेरीन.
• सर्दी आणि फ्लू संयोजन औषधे सामान्यत: खालील असतात:
  • एन्टीहिस्टामाइन.
  • डीकंजेस्टंट (अवरोधित किंवा भुलकी नाक मुक्त करण्यासाठी).
  • पॅरासिटामोल.
• कोरड्या खोकल्यासाठी नाकातील स्प्रे आणि इनहेलर्स ऍलर्जीक राहिनाइटिस किंवा पोस्ट-नाक ड्रिपमुळे:
  • सलाईन किंवा कॉर्टिकोस्टेरॉईड नाक स्प्रे.
  • कॉर्टिकोस्टेरॉईड इनहेलर (तोंडातून औषध श्वास घेण्यात येते).
•  रेफ्लक्स उपचार, जे गॅस्ट्रो-ओसोफेजेल रेफ्लक्स रोग असलेल्या व्यक्तींना दिले जाते, त्यात समाविष्ट आहे:
  • ॲसिड सिकरिशन (जसे प्रोटोन पंप इनहिबिटर) अवरोधित करणाऱ्या औषधांसह उपचार.
  • झोपण्यापूर्वी खाणे टाळा आणि डोकेवर करून झोपू नका उशी घेऊ नका, ह्याने तुम्ही स्वतःची काळजी घेऊन खोकला टाळू शकता.

1. American lung association. Cough Symptoms, Causes and Risk Factors. Chicago, Illinois, United States
2. NHS Inform. Cough. National health information service, Scotland. [internet].
3. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Cough
4. Health Link. Dry Coughs. British Columbia. [internet].
5. Healthdirect Australia. Cough. Australian government: Department of Health
6. Zbigniew Zylicz and Małgorzata Krajnik. What has dry cough in common with pruritus? Treatment of dry cough with paroxetine. Journal of Pain and Symptom Management, February 2004; 27(2): 180-184.
7. Chung K.F. and Lalloo U.G. Diagnosis and management of chronic persistent dry cough. Postgraduate Medical Journal, 1996; 72(852): 594-598.
8. Karlberg B.E. Cough and inhibition of the renin-angiotensin system. Journal of Hypertension. Supplement: Official Journal of the International Society of Hypertension, 1 Apr 1993, 11(3):S49-52 PMID: 8315520.
9. L. Padma. Current drugs for the treatment of dry cough. Journal of the Association of Indian Physicians, May 2013; 61
10. Ing A.J., Ngu M.C. and Breslin A.B. Chronic persistent cough and gastro-oesophageal reflux. Thorax, 1991; 46(7): 479-483.
11. Mahashur A. Chronic dry cough: Diagnostic and management approaches. Lung India, January-February 2015; 32(1): 44–49. PMID: 25624596.
12. Chung K.F. and Pavord I.D. Prevalence, pathogenesis, and causes of chronic cough. The Lancet, 19–25 April 2008; 371(9621): 1364-1374.
13. TB Online [Internet]. Pulmonary TB.
14. The Physiological Society, via EurekAlert [Internet]. New release: The good cough and the bad cough, 7 October 2020.
15. Farrell M.J., Bautista T.G., Liang E., Azzollini D., Egan G.F. and Mazzone S.B. Evidence for multiple bulbar and higher brain circuits processing sensory inputs from the respiratory system in humans. The Journal of Physiology, 7 October 2020. Epub ahead of print. PMID: 33029786.