अपस्मार - Epilepsy in Marathi

एपिलेप्सी ही एक सामान्य मज्जातंत्रीय विकार आहे, जे सध्या जगभरातील सुमारे 5 कोटी लोकांना प्रभावित करते. इपिलेप्सीमुळे प्रभावित 80% पेक्षा अधिक लोक मध्यम ते कमी उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये राहतात. हे वैशिष्ट्य आहे  झटके, जे एखादा भाग किंवा संपूर्ण शरीराच्या अनियंत्रित झटपट हालचाली आहेत आणि कधीकधी शुद्ध हरपल्यामुळे आणि मूत्राशयावर आणि आतड्यांवर  नियंत्रण कमी होते. मज्जासंस्थेतील विद्युतीय आवेगांच्या अत्यधिक प्रमाणात प्रकाशामुळे उद्भवते. प्रसंगाची वारंवारता एका दिवसात एक ते दोन वेगवेगळे झटके एवढी असू  शकते.  

लक्षणे त्या मेंदूच्या क्षेत्रावर अवलंबून असतात ज्यात संवेदना उद्भवतात. लक्षणे समाविष्ट आहेत:  

• शुद्ध हरपणें
• गोंधळ.
• एका स्थळावर थक्क होणे
• हात आणि पायाच्या जबरदस्त हालचाली.
• दृष्टी, ऐकणे आणि चव यांच्या ज्ञानेंद्रियांमध्ये अडथळे.
•  मूड बदल भीती आणि चिंता.

एपिलेप्सीवरील प्रमुख उपचार :

अँटी-एपिलेप्टिक औषधे  

अँटि-एपिलेप्टिक औषधे ही सामान्यपणे निवडलेल्या उपचारांत असतात. असे दिसून आले आहे की या औषधांनी 70% पेक्षा जास्त प्रकरणांमध्ये लक्षणे किंवा दौरा नियंत्रित करण्यास किंवा त्यातून मुक्त करण्यात मदत केली आहे. ही औषधे मेंदूद्वारे प्रकाशित रसायनांची मात्रा बदलून तीव्रता आणि झटक्याची वारंवारता कमी करण्यात मदत करतात. जरी या औषधे इपिलेप्सीवर उपचार करण्यास मदत करत नसली, तरी नियमित उपचारांसह झटक्यांची संख्या कमी करू शकतात. ही औषधे सहज उपलब्ध आहेत. औषधोपचाराच्या सुरुवातीला कमी मात्रा दिली जाते आणि मात्रा हळूहळू वाढवल्याने प्रसंग थांबतात. महत्त्वपूर्ण प्रतिसाद किंवा सुधारणा नसल्यास डॉक्टर औषध बदलू शकतात. औषधाचा प्रकार इपिलेप्सीच्या प्रकारावर अवलंबून असतो आणि ही औषधे केवळ चिकित्सकांद्वारे विहित केली जातात. जर ती व्यक्ती इतर औषधे घेत असेल तर चिकित्सकाला सूचित केले जावे.

या औषधांच्या सहप्रभावांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• डोकेदुखी.
• निरुत्साह वाटणें.
• केसांचा पडझड किंवा जास्त केसांचा वाढ.
• मेंब्रेनमध्ये सूज
• त्वचेच्या चकत्या.
• भूकंपाचे धक्के.

असे कोणतेही दुष्परिणाम असल्यास, त्यांना ताबडतोब डॉक्टरांच्या लक्षात आणून दिले पाहिजे. म्हणूनच औषधोपचारानुसार ते औषध घेणे अगदीच चांगले आहे. डोसमधील कोणत्याही बदलाबद्दल किंवा औषधांच्या सामान्य आवृत्तीबद्दल डॉक्टरांशी बोला. डॉक्टरांच्या परवानगीशिवाय औषधे थांबवू नका. वर्तन किंवा मनःस्थितीत काही बदल असल्यास, त्यांना सूचित करा. कालांतराने, बहुतेक अँटी-एपिलेप्टिक औषधे बंद केली जातात आणि व्यक्ती कोणत्याही लक्षणांशिवाय जगू शकते.

शस्त्रक्रिया

जर औषधे पुरेसे आराम देत नसतील किंवा अनेक सहप्रभाव दिसत असतील तर शस्त्रक्रियादेखील करावी लागू शकते. शस्त्रक्रियेदरम्यान, मेंदूचा प्रभावित क्षेत्र काढून टाकला जातो. जेव्हा मेंदूचा एक छोटासा भाग प्रभावित होतो तेव्हाच शस्त्रक्रिया केली जाते आणि क्षेत्र भाषण, ऐकणे, चाल, परिचालन गंभीर शारीरिक क्रियांवर प्रभाव पडत नाही.

जीवनशैली व्यवस्थापन

झटके नियंत्रित करणे महत्वाचे आहे कारण ते धोकादायक ठरु शकतात आणि गुंतागुंत निर्माण करतात.  

• नियमितपणे औषधे घ्या. डॉक्टरांच्या परवानगीशिवाय कोणत्याही मात्रा सोडू  किंवा थांबवू नका
•  उद्दीपके ओळखणे ज्यामुळे इपेलिप्सीचे झटके येऊ शकतात. सर्वात सामान्य उद्दीपकांमध्ये मद्यपान, झोपेची कमतरता, तणाव, उजळ प्रकाश, जोरदार आवाज आणि बरेच काही समाविष्ट असते.
• झटका येण्यापूर्वी आपण करत असलेल्या क्रियाकलापांच्या तपशीलांसह, जबरदस्त झटका, त्याची तीव्रता आणि कालावधीची एक डायरीमध्ये नोंद ठेवा.
• उद्दीपक घटकांद्वारे हाताळण्याचा प्रयत्न करा:
  • लवकर झोपण्याचा प्रयत्न करणें.
  • प्रकाश श्वास घेण्याचे व्यायाम करणे.  
  • मद्यपान कमी करणे.
• जर आपला झटके वारंवार येत असतील तर वाहन चालवणें, पोहणे आणि स्वयंपाक करणे यासारख्या क्रियाकलाप टाळा, कारण या क्रियाकलापांदरम्यान जबरदस्त ऊर्जा गेल्यास हे नुकसान होऊ शकते.
• घरामध्ये स्मोक डिटेक्टर स्थापित करा.
• गुळगुळीत किनारीचे फर्निचर वापरा.
• स्नान करताना दरवाजा बंद करू नका.
• जळजळ होण्यापासून बचावासाठी स्नान करण्याऐवजी शॉवर घ्या.
• एखाद्या साथीदारासह पोहणे जाणे ज्यात जबरदस्तीने झालेल्या झटक्यांमध्ये सुटका करण्यास सक्षम आहे.
• बाहेरच्या खेळांमध्ये व्यस्त असताना हेलमेट वापरा.