न्यूमोनिया - Pneumonia in Marathi

आमच्या फुप्फुसांमध्ये ब्रॉन्काई नावाच्या नलिकामय रचना आहेत, ज्या श्वासाद्वारे आत घेतलेल्या हवेलाअ फुफ्फुसांमध्ये सोडण्यास मदत करतात. या ब्रॉन्काइ फुफ्फुसात प्रवेश केल्यानंतर ब्रोन्कोल तयार करण्यासाठी शाखा बनविते. ब्रोन्कोचेल्स अल्व्हेली नावाच्या लहान वायुकोष्ठांच्या समूहामध्ये बंद करतात. जेव्हा अल्व्होली सुजतात आणि द्रवपदार्थाने भरले जाते तेव्हा त्या स्थितीला निमोनिया म्हणून ओळखली जाते.

निमोनिया जगभरात मुले आणि प्रौढांना प्रभावित करते, तर दक्षिण आशिया आणि उप-सहारा आफ्रिकेतील त्याची सर्वाधिक प्रमाणात वाढ होते. भारतात बालपणात निमोनियाची 4.3 कोटी प्रकरणे दरवर्षी येतात. जगातील 15 देशांमध्ये सर्वाधिक न्यूमोनिया रुग्ण आढळतात. दरवर्षी प्रति वर्ष 0.2 ते 0.5 प्रसंगांमध्ये विकृतीचा दर आढळतो. यापैकी सुमारे 10 ते 20 % प्रकरण तीव्र असतात.

न्यूमोनिया कसा पसरतो?

• व्यक्तींच्या माध्यमातून
  न्यूमोनिया असलेली व्यक्ती सर्दी किंवा नाक आणि / किंवा तोंड न पांघरता शिंकल्याने इतरांना संक्रमण होऊ शकतो.
• रक्ताद्वारे
  विशेषतः जन्म आणि त्याच्यानंतर लगेच.

न्यूमोनिया रोगजनकांचा प्रसार कसा होतो हे समजून घेण्यासाठी अधिक अभ्यास आवश्यक आहेत ,म्हणून निवारणही एक महत्त्वाची बाब आहे.

निमोनियाची लक्षणे काही दिवसांच्या कालावधीत किंवा अचानक 24 -48 तासांच्या आत वाढू शकतात.

सामान्य लक्षणे:

• ताप .
• अस्वस्थ होणे .
• खोकला , जे कोरडे असू शकते, किंवा एक जाड पिवळसर हिरवा, हिरव्या, तपकिरी किंवा रक्त-स्टेन्ड पदार्थ (कफ) निर्मिती.
• भूक कमी होणे .
• घाम येणे
• कपकपी.
• कमी ऊर्जा आणि अत्यंत थकवा.
• श्वास घेण्यात अडचण विश्रांती घेतानाही. आपल्याला श्वास घेता येत नाही किंवा आपला श्वासोच्छ्वास वेगाने चालू शकतो आणि कोणत्याही परिश्रमशिवाय अंग गळाल्यासारखे दुखतात.
• जलद हृदयाचा ठोका पडणें.
• तीक्ष्ण किंवा चक्कर येण्यासारखी छातीदुखी, जी श्वास घेण्यावर किंवा खोकला आल्यावर बिघडते.

इतर सामान्य लक्षणे खालील प्रमाणे आहेत:

• मळमळ .
• उलटी
• घरघर
• डोकेदुखी .
• हेमोपटिसिस (खोकल्यात रक्त येणें).
• संमिश्र वेदना .
• स्नायू दुखणे .
• थकवा .
• डेलिरिअम ( गोंधळीची आणि विचित्र मानसिक स्थिती, खासकरुन वृद्ध लोकांमध्ये).

निमोनिया कधीकधी इतर परिस्थितींचे अनुकरण करू शकते, जसे की:

• दमा - फुप्फुसाच्या ब्रॉन्काइमध्ये स्पॅम.
• तीव्र ब्रॉन्कायटीस - फुफ्फुसांच्या ब्रॉन्काइमध्ये सूज.
• गॅस्ट्रोसोफेजल रीफ्लक्स बीसी ( जीईआरडी ) - दीर्घकालीन स्थितीत पोटातून आम्ल अन्ननलिकेत परत जाणें.
• फुफ्फुसातील फोड - फुफ्फुसातील द्र्व्यसंचय.
• इम्पीमा - फुफ्फुसांच्या पांघरूण असलेल्या थरात पू निर्मिती.
• सीओपीडी - फुफ्फुसाच्या विकारांचा समूह, फुफ्फुसातील वायुमार्गाच्या दीर्घकालीन अडथळामुळे, त्यामुळे श्वासोच्छवासात अडचण येते.
• फुफ्फुसे रक्तवाहिनीत ढकलली गेलेली व रक्त प्रवाहास अडथळा - फुफ्फुसांना रक्त पुरविणार्र्या वाहिन्यांमध्ये अडथळा आणि फुफ्फुसाच्या तंतूंमध्ये येण्यापासून प्रतिबंध करणे.
• वसुल्किटिस - रक्त वाहनांच्या भिंतींवर सूज येणे.
• एंडोकार्डिटिस - हृदयाच्या आतल्या बाजूने आतील आतील मेंब्रेनमध्ये जळजळ.
• घरघर.
• ब्रॉन्कायोलिसिस ओलिटेरन्स - सूज किंवा सूज येण्यामुळे फुफ्फुसाच्या लहान वातनलिकांमध्ये अडथळा.
• कंजस्टिव्ह हार्ट फेल्युर - हृदयाच्या पंपिंग कार्यक्षमता प्रभावित करणारी एक अवस्था.
• फुफ्फुसांचा कर्करोग.

निमोनियाचे उपचार प्रामुख्याने निमोनियाचे प्रकार, तिची तीव्रता आणि कारक सूक्ष्मजीवांवर अवलंबून असतो. उपचार मुख्यत्वे लक्षणांचे निवारण, संसर्ग निराकरण आणि विकास टाळणें किंवा गुंतागुंत वाढणें टाळण्यावर केंद्रित असतात.

• बहुतांशी, विषाणूजन्य न्यूमोनिया स्वतः एक ते तीन आठवड्यांच्या आत बरा होतो. आपल्या डॉक्टरांद्वारे विषाणूरोधी औषधे विहित केली जाऊ शकतात.
• जिवाणूजन्य न्युमोनियाच्या बाबतीत, एक प्रतिजैविकांचा क्रम केला जातो. औषधे सुरू केल्यावर लवकरच लक्षणे दूर होऊ शकतात. तथापि, हे प्रतिजैविक घेणे हितावह आहे. संक्रमणाचे पूर्णपणे निराकरण करण्यासाठी निर्धारित कालावधी औषधे बंद केल्यास अपयशी ठरण्याची शक्यता असते. न्युमोनियाचे पुनरावर्तन होते. एखाद्याच्या प्रकृतीत प्रतिजैविक क्रमाच्या एक ते तीन दिवसात सुधारणा दिसून येते. गंभीर संसर्ग किंवा गुंतागुंत असलेल्या लोकांना रुग्णालयात दाखल करावे लागते. जर रक्तप्रवाहात प्राणवायू पातळी कमी झाली तर ऑक्सिजन थेरेपी दिली जाऊ शकते.
• सामूहिक न्यूमोनियासह बहुतेक लोक घरी उपचार करतात.

जीवनशैली व्यवस्थापन

जर आपण आधीच निमोनियामुळे पीडित असाल तर तुम्ही जलद बरे होण्यासाठी आणि पुढील गुंतागुंत टाळण्यासाठी पुढील करू शकता.

• डॉक्टरांनी सांगितल्यानुसार नियमितपणे औषधे घ्या.
• पुरेसा आराम घ्या.
• कुटुंब आणि मित्रांसह शारीरिक संपर्क कमी करा.
• खोकला किंवा शिंकताना रुमाल किंवा टिशूने आपले तोंड आणि नाक झाका.
• वापरलेल्या टिशूंची ताबडतोब विल्हेवाट लावा .
• तुमचे हात वारंवार धुवा.

उपरोक्त सर्व गोष्टी इतर लोकांना संक्रमण होण्यास प्रतिबंध करण्यात मदत करतील.

निमोनियानंतर बरे व्हायला वेळ लागतो. काही लोक लवकर बरे होतात आणि आठवड्यातून त्यांचे सामान्य नित्यक्रम परत चालू होते, तर इतरांमध्ये, याला एक महिन्यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो. आपल्या सामान्य नित्यक्रमात परत जाण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घेणे सर्वोत्तम आहे.